سوند های پزشکی
سوند چیست و کاربرد آن :
سوند یک لوله تو خالی و باریک و نسبتا قابل انعطاف است که به آن کاتتر ادراری هم میگویند و در درون مثانه قرار میگیرد و از آن برای جمع آوری ادرار استفاده میشود که در علم پزشکی به این پروسه کاتتراسیون یا سونداژ هم میگوند.
هدف اصلی استفاده از سوند برای افرادی است که بعد از عمل جراحی شان نمیتوانند به راحتی توالت بروند و یا حتی زمانی که به هر دلیل در فرد تخلیه ادرار به درستی شکل نمیگیرد یا در دفع ادرار مشکل دارند ، استفاده میشود. یا برای مثال برای افرادی که از سرطان پرستات رنج میبرند
از دیگر ویژگی های سوند ها میتوان به :
- گرفتن نمونه ادرار ( به صورت استریل و بخصوص در خانوم هایی که پریود میباشند)
- قابل استفاده برای افرادی که بی اختیاری ادرار دارند
- قابل استفاده برای قبل و بعد از عمل
- قابل استفاده برای تخلیه کامل مثانه قبل از انجام آزمایش
انواع سوند ها
سوند ها از دو جنبه مهم با یکدیگر تفاوت دارند :
اول، نوع و محل قرارگیری آن و دوم : مدت زمان باقی ماندن آن در محل
سوند ها دارای مدل های مختلفی هستند برای مثال :
- سوند های ساده / نلاتون یا یکبار مصرف
- سوند فولی ( دو شاخه یا سه شاخه )
- سوند پترز
- سوند های فلزی
- سوند حالب
- سوند معده
سوند های ساده بیشتر برای خالی کردن موقت مثانه و نیز خالی کردن ترشحات بینی و دهان و ریه در مواقعی که فرد توان تمیز کردن و تخلیه آن ها را ندارد مورد استفاده قرار میگیرد. این سوند ها چون خیلی نرم و انعطاف پذیر هستند ، باید بعد از تخلیه ادرار خارج شوند و برای دفعات دیگر هم اگر قرار بر استفاده بود ، دوباره جای بگیرند. سوند های ساده برای تخلیه ادرار به درون مثانه فرستاده میشوند و به راحتی ادرار را تخلیه میکنند. طول آن ها برای زنان و مردان متفاوت است و برای زنان حدود ۳۵ سانتی نتر و برای مردان حدود ۱۴.۵ سانتی متر تولید میشوند.
انتهای سوند های نلاتون را مخروطی میسازند که باعث جلوگیری از تروماتیزه شدن مجاری میشود و همچنین دارای سطح و نوک صافی هستند که جلوی ایجاد التهاب را میگیرند و قطر های آن ها هم براساس رنگ کانکتور شان دسته بندی میشوند.
سوند فولی ( دو شاخه یا سه شاخه )
سوند های فولی به کاتتر جای گیرنده (indwelling Catheter) نیز معروف هستند و علت آن وجود بادکنکی (درون آن ، آب استریل وجود دارد) که در ابتدای خروجی خود دارد و باعث شده جلوی لیز خوردن و خارج شدن از مثانه را بگیرد است. این سوند ها همانند کیسه هستند و از قسمت انتهایشان وارد مثانه میشوند.
برای جلوگیری از عفونت در بیمارانی که از این نوع سوند ها استفاده میکنند ، تجویز نوشیدن مایعات فراوان بسیار رایج است و نیز نباید بگذارند که لوله ادرارشان از کیسه ادرارشان جدا شود ، چون باعث ایجاد آلودگی خواهد شد.
سوند حالب :
این نوع سوند ها برای استفاده طولانی مدت بسیار مناسب هستند و از لحاظ ظاهری شبیه به دم خوک هستند چرا که در دو سر انتهای خود دارای خمیدگی است. این مدل ، به سوند دابل جی هم معرو ف میباشد و یک سر آن داخل لگنچه و انتهای دیگر آن داخل مثانه قرار میگیرد و در شرایط های مختلفی مانند وجود سنگ های ادراری ، بدخیمی لگنچه و انسداد ، فیبروز خلف صفاقی و همچنین نقص های مادرزادی از آن ها استفاده میشود و هدف اصلی استفاده از این نوع سوند ها این است که جریان ادراری بین کلیه و مثانه قطع نشود و از طریق مجرای حالب ادامه داشته باشد. سوند های حالب اکثرا پلاستیکی یا از ترکیبات آهن دار هستند و اندازه آن ها حدود ۲۰ تا ۳۴ سانتی متر میباشند و از انعطاف پذیری قابل قبولی برخوردار هستند .
سوند فوق عانه یا سوپراپوبیک :
این سوند ها ، یک تفاوت اصلی در جای گذاری با بقیه سوند ها دارد. و نیز به عنوان جایگزینی برای سوند های مجرایی در نظر گرفته میشود که میتوانند مزایای بیشتری داشته باشند. این سوند ها از قسمت های پایین شکم و از طریق پوست وارد بدن میشود. یا از طریق سوراخی که پزشک آن را در زیر مثانه ایجاد میکند ، به درون مثانه فرستاده میشود. از ویژگی های آن میتوان به تمیز کردن آسان آن، استفاده راحت تر در طولانی مدت و … اشاره کرد. البته که این سوند فوق عانه معایبی همچون به وجود آوردن عفونت نیز ممکن است داشته باشند که باید تحت نظر پزشک ، مراقبت های لازمه را انجام بدهند.
سوند معده :
سوند های معده ، غذا را از طریق بینی به معده میرسانند. دارای لوله های تیوب مانند و بلند و نازک هستند. برای افرادی که امکان خوردن و آشامیدن را به راحتی نداشته باشند و نیز برای خوراندن دارو به بیمار استفاده میشود.
نکات کاربردی در استفاده از سوند های پزشکی
- توجه داشته باشید سیستم جمع آوری ادرار را با دقت بسته باشید.
- حتما قبل از اینکه خواستید به وسیله سوند ها به کسی دارو بدهید ، باید آن را خوب بشویید.
- تا جایی که میتوانید بهداشت فردی را در زمان استفاده از سوند ها رعایت کنید.
- زمانی که از سوند ها استفاده میکنید، از برداشتن و جا به جایی وسایل سنگین خود داری کنید.
- سعی کنید هر ۸ ساعت یکبار کیسه ادرار را تخلیه کنید تا جلوی عفونت را بگیرد.
- سعی داشته باشید که از نازک ترین و نرم ترین لوله ها استفاده کنید که جلوی عفونت احتمالی را بگیرد.
